Jakie akty prawne regulują partnerstwo publiczno-prywatne w Polsce?
PPP w sensie ścisłym reguluje ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. Nr 19, poz. 100, z późn. zm.).
W szerszym rozumieniu PPP to także projekty oparte o ustawę z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. Nr 19, poz. 101, z późn. zm.).
Co to jest PPP?
Przedmiotem partnerstwa publiczno-prywatnego jest wspólna realizacja przedsięwzięcia oparta na podziale zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym. Oparta jest ona na umowie o PPP, czyli na wieloletnim kontrakcie w którym partner prywatny zobowiązuje się do realizacji przedsięwzięcia za wynagrodzeniem oraz poniesienia w całości albo w części wydatków na jego realizację (lub poniesienia ich przez osobę trzecią), a podmiot publiczny zobowiązuje się do współdziałania w osiągnięciu celu przedsięwzięcia, w szczególności poprzez wniesienie wkładu własnego
Czym jest koncesja na roboty budowlane lub usługi?
Mówiąc w uproszczeniu, koncesja to specyficzny rodzaj zamówienia publicznego w którym to wynagrodzenie wykonawcy stanowi prawo do eksploatacji wzniesionej przez niego infrastruktury (wykonywania usługi).
Jakie są kluczowe różnice pomiędzy partnerstwem publiczno-prywatnym a koncesją?
Różnic jest cała masa, ale istota składa się na podział zadań i ryzyk związanych realizacją przedsięwzięcia. Model koncesji wymaga zawsze od inwestora sfinansowania, budowy, utrzymania i zarządzania obiektem przy jednoczesnym ponoszeniu zasadniczej części ryzyka ekonomicznego inwestycji. Partnerstwo publiczno-prywatne idzie o krok dalej. Alokacja ryzyk i podział zadań nie doznaje tu większych ograniczeń. Ponadto, własność wytworzonego majątku może przysługiwać stronie prywatnej, co w modelu koncesyjnym jest zasadniczo wykluczone.
Planuję realizację projektu PPP. Od czego zacząć?
Planując realizację inwestycji w formule PPP powinieneś zacząć od oceny, czy partnerstwo publiczno-prywatne to faktycznie najlepsza droga do realizacji Twojego projektu. Zastanów się jaki jest cel Twojej inwestycji. Ustal jej wstępny zakres. Oceń swoje zasoby i ustal czego Ci brakuje, a co mógłby zaoferować potencjalny partner prywatny. Skonfrontuj wstępny model Twojego PPP z innymi sposobami realizacji projektu (zamówienie publiczne, kredyt, spółka z inwestorem, finansowanie przez fundusz inwestycyjny).
Jeśli potrzebujesz specjalistycznej i fachowej wiedzy, zleć odpowiednie analizy przedrealizacyjne doradcom zewnętrznym. Nie masz takiego obowiązku, ale wiedz, że pomoc fachowca może być nieoceniona. Gdy masz już pewność, że PPP to właściwa droga, sprawdź zainteresowanie potencjalnych inwestorów. Gdy jego poziom jest zadowalający ogłoś postępowanie i zacznij działać.
Czy muszę przeprowadzać skomplikowane analizy przedrealizacyjne?
Absolutnie nie. Sporządzanie analiz było działaniem obligatoryjnym zgodnie z ustawą o partnerstwie publiczno-prywatnym z 2005 r. Obecna ustawa zniosła ten obowiązek.
Niezależnie od tego, przy skomplikowanych projektach zlecenie analiz zewnętrznemu doradcy jest niemal zawsze konieczne. Zdrowy rozsądek może się przydać w sytuacjach oczywistych, ale skomplikowane projekty wymagają też wiedzy fachowej. Pamiętaj o tym. Możesz oszczędzić sobie czasu i problemów jakie wiążą się z nieprawidłowym przygotowaniem projektu PPP.
Jak mam wybrać partnera prywatnego?
Wszystko zależy od tego, jaki projekt chcesz realizować. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o partnerstwie publiczno – prywatnym, jeżeli wynagrodzeniem partnera prywatnego jest prawo do pobierania pożytków z przedmiotu partnerstwa publiczno-prywatnego, albo przede wszystkim to prawo wraz z zapłatą sumy pieniężnej, do wyboru partnera prywatnego i umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym stosuje się przepisy ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi. W pozostałych zaś przypadkach właściwe będzie zastosowanie Prawa Zamówień Publicznych.
Jak pozyskam inwestora i zainteresuję go swoim projektem?
Przede wszystkim zadbaj o promocję projektu. Spraw, by zainteresowały się nim lokalne media, przygotuj krótkie informacje prasowe. Zastanów się na zorganizowaniem forum inwestorów na którym przedstawisz wstępne założenia przedsięwzięcia i skonfrontujesz je z opinią potencjalnych partnerów. Pozwoli Ci to dobrze przygotować dokumentację w ramach postępowania o wybór partnera prywatnego.
Jeśli jesteś samorządowcem, nie zapomnij o ujęciu PPP w swoich dokumentach strategicznych. Przygotuj dobrą ofertę inwestycyjną. Zadbaj, by urzędnicy byli przygotowani do rozmów o PPP z potencjalnym inwestorami. Jednym zdaniem – bądź wiarygodnym partnerem.
PPP a prywatyzacja. Co jeśli ktoś niesłusznie zarzuci mi prywatyzację sektora publicznego?
Wiele osób myli partnerstwo publiczno-prywatne z prywatyzacją, która przecież niemal zawsze ma negatywny wydźwięk. Musisz wiedzieć, że PPP i prywatyzacja mają ze sobą niewiele wspólnego. Prywatyzacja to zwyczajne oddanie majątku publicznego w ręce prywatne. PPP to natomiast forma realizacji zadań publicznych przez przedsiębiorców. Podmioty publiczne zachowują tu jednak pełną kontrolę sposobu i jakości wykonywania tych zadań i – co najważniejsze – ponoszą za nie pełną odpowiedzialność.
Czy warto powoływać spółkę celową PPP?
To zależy przede wszystkim do szczegółowych założeń Twojego przedsięwzięcia. SPV ma szereg zalet, ale i wad. Z pewnością gwarantuje sprawniejszą współpracę partnerów i niweluje w stu procentach wpływ PPP na dług sektora publicznego. Ma jednak ograniczone możliwości rozwojowe i utrudnia efektywny podział ryzyk projektowych. Zasadność powołania spółki celowej zawsze wymaga dodatkowej analizy konkretnego przypadku.
O czym powinienem pamiętać konstruując umowę PPP?
Umowy PPP to zazwyczaj skomplikowane kontrakty regulujące współpracę o długofalowym charakterze. Wymagają one umiejętności przewidywania wielu elementów, jakie zaistnieć mogą na przestrzeni lat. Musisz zatem pamiętać przede wszystkim o: określeniu obowiązków inwestora na etapie realizacji i eksploatacji, zasadach wnoszenia składników majątkowych do projektu, precyzyjnym określeniu zasad wynagradzania inwestora, kwestiach kontroli prawidłowości wykonywania umowy, określeniu skutków nieprzewidzianych zdarzeń wpływających na inwestycję, odpowiedzialności za naruszenie przepisów umownych, warunkach rozwiązania/odstąpienia od umowy, przekazaniu majątku i wzajemnych rozliczeniach po upływie okresu obowiązywania kontraktu.
Jak zobowiązania PPP wpływają na dług publiczny?
Dobre pytanie. W teorii odpowiedź jest prosta, w praktyce znaków zapytania jest więcej niż pewników. Zasadniczo kwestię wpływu PPP na dług publiczny reguluje Decyzja Eurostat nr 18/2004 z dnia 11 lutego 2004 r. Zgodnie z jej treścią włączone w przedsięwzięcie PPP nie będą zaliczane do długu sektora finansów publicznych jeżeli zostaną spełnione kumulatywnie dwa następujące warunki: partner prywatny przejmie na siebie „ryzyko związane z budową” oraz co najmniej jedno z następujących ryzyk: „ryzyko popytu” lub „ryzyko dostępności”.
Problem w tym, że decyzja Eurostat nie jest prawem powszechnie obowiązującym…. Niemniej jednak, klasyfikując zobowiązania z tytułu PPP powinniśmy się kierować ww. zasadami. Potwierdził to m.in. Minister Finansów, choć dyskusja nad tym tematem jest wciąż bardzo ożywiona.
„Czwarte P” – prokurator. Prawda czy MIT?
Wielu reprezentantów sektora publicznego obawia się przedsięwzięć PPP z uwagi na tzw. czwarte P, czyli nadmierne zainteresowanie Prokuratora. Musisz wiedzieć, że to mit. Nie wiem kto go stworzył, ale fakty mówią same za siebie – brak w Polsce jakiegokolwiek postępowania (a tym bardziej wyroku skazującego) dotyczącego nieprawidłowości przy zawieraniu umów PPP.
Kto odpowiada za rozwój partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce?
Promocja i stwarzanie podstaw rozwoju PPP lezą w gestii Ministra Gospodarki. Wspiera go w tym także Minister Rozwoju Regionalnego oraz Bank Gospodarstwa Krajowego. Forum wspólnych prac zapoczątkowało utworzenie Platformy PPP (www.ppp.gov.pl).
Blog Partnerstwa Publiczno-Prywatnego 